Yüzüğünüz parmağınızı sıkmaya başladıysa dikkat!

Kol ve bacaklarda oluşan dolgunluk hissi, giysi, bilezik, saat ve yüzük gibi eşyaların dar gelmeye başlaması, halk arasında “Fil hastalığı” olarak bilinen “Lenfödem”in ilk belirtileri olabiliyor.

Doğuştan, kanser cerrahisi sonrası ya da sebepsiz olarak ortaya çıkabilen lenfödem, geçmiş yıllarda tedavisi mümkün olmayan bir hastalık olarak tanımlanırken, günümüzde fizik tedavi merkezlerinde başarı ile tedavi edilebiliyor. Memorial Hizmet Hastanesi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Bölümü’nden Uz. Dr. Demet Demircioğlu, “Lenfödem hastalığı ve tedavi yolları” hakkında bilgi verdi.

İnsan vücudunda bulunan tüm hücreler, lenf sıvısı denen sıvı bir ortamda bulunmaktadır. Lenf sıvısının vücuttaki dolaşımı, günlük hareketler sayesinde lenf kanalları yoluyla sağlamaktadır. Vücutta biriken lenf sıvısı miktarı, lenfatik sistemin taşıyabileceğinden fazla olursa, halk arasında Fil hastalığı olarak bilinen Lenfödem oluşmaktadır.

Kanser tedavisinden sonra gözükebilir

Doğuştan lenf kanallarının gelişmemesi sonucu ortaya çıkabilen Lenfödem, cerrahi müdahaleler, radyoterapi, enfeksiyon, travma ve tümörler gibi sebeplerden dolayı da oluşabilmektedir. Genellikle onkolojik tedavinin bir komplikasyonu olarak ortaya çıkan Lenfödem, doğuştan oluşanlardan daha fazla görülmektedir.

Damarsal sorunlar sebep olabiliyor

Toplardamarların kanı yeteri kadar kalbe taşıyamaması “Venöz yetmezlik” olarak tanımlanmaktadır. Diz altı bölgesinin kalbe en uzak bölgesi olması nedeniyle, venöz yetmezlik en çok bu bölgede görülmektedir. Venöz sistemin yeteri kadar çalışmaması durumunda, lenf sistemi kanı kalbe gönderebilmek için yardım etmektedir. Lenf sistemine aşırı yüklenilmesi de Lenfödem rahatsızlığının oluşmasına neden olabilmektedir.

Bacak yağlanmalarına dikkat!

Genellikle kadınlarda görülen ve aşırı yağlanma sendromu olarak bilinen lipödem, adet dönemi ya da hamilelikten sonra ortaya çıkabilmektedir. Her iki bacakta da simetrik olarak aşırı yağ artışı oluşmasıyla birlikte, lenf sisteminin taşımakla yükümlü olduğu su ve protein miktarında da artış görülmektedir. Buna bağlı olarak zamanla, lenf sisteminin aşırı çalışması sonucu lenfödem ortaya çıkabilmektedir.

Fizik tedaviyle iyileşme sağlanıyor

Erken teşhis ve uygun tedavi ile kontrol altına alınabilen lenfödem, tedavisi mümkün olmayan bir hastalıkken, modern yöntemlerle artık tedavi edilebilmektedir. Lenfödem tedavisinde uygulanacak yöntemler, kompleks boşaltıcı fizyoterapi yöntemi olarak adlandırılmaktadır. Lenf sisteminin eller ile manipüle edilerek, bloke olmuş sıvının serbest akışının sağlanmasını sağlayan “Manuel Lenf Drenajı” tedavide etkin bir yöntemdir. Ödemli bölgeden lenf sıvısının alınıp vücudun çalışan bölgelerindeki lenf nodüllerine transferi amaçlanmaktadır. Manuel lenf drenajı, derinin tam altındaki yüzeysel lenf damarlarına hafif basınç uygulaması ile yapılmaktadır. Dolaşıma etkisi olmayan diğer masaj teknikleriyle karıştırılmamalıdır. Diğer masaj teknikleri, lenfödem için faydalı olmadığı gibi zararlı da olabilmektedir.

Kompresyon bandajı ve çorabı tedavide etkin olarak kullanılıyor

Manuel lenf drenajından sonra harekete geçen lenf sisteminin etkinliğini koruma amaçlı yapılan kompresyon bandajı, tedavide önemli bir adımdır. Yapılan bandajlamada basıncın en uçtan itibaren çok dengeli şekilde ayarlanması gerekmektedir. Basınç ayarlanması için yün sargılar kullanılır. Bu bandajların görevi; kas aktivasyonu sırasında yüksek basınç, istirahat halinde ise düşük basınç uygulaması nedeniyle lenf sıvısının etkilenmiş uzuvda tekrar birikmesini önlemektir. Diğer bandaj şekillerinin lenfödem için oldukça zararlı olduğu bilindiğinden kullanılması önerilmemektedir. Kompresyon çoraplarının da tedavi bitiminde takip süresince giyilmesi gerekmektedir. Her kişiye göre ölçü alınarak, özel örüm tekniğiyle yapılmaktadır. Basınç ayarlamasının çok önemli olması nedeniyle ölçü alımının çok iyi yapılması gerekmektedir.

Mantar oluşumu takip edilmeli

Lenfödem bulunan deride cildin kurumasından dolayı Ph değeri 5.5 olan nemlendiricilerin kullanılması gerekmektedir. Ödemli bölgede oluşan vücut katlantılarında mantar oluşup oluşmadığını sık sık kontrol edilmesi gerekmektedir.

Egzersizler ağır olmamalı

Lenf sıvısının akış hızı, iskelet kasları tarafından sağlanan aralıklı dış basınca bağlıdır. Bu nedenle sıvı drenajına yardım etmek için kas aktivitesi gerekmektedir. Egzersizler bandaj veya çorap kullanımı eşliğinde yapılmalı, dirençli egzersizlerden ve ağırlık çalışmalarından kaçınılmalıdır. Egzersiz programının, hastaya özel olarak tedavi yürüten fizyoterapist tarafından hazırlanması gerekmektedir. Lenfödem hastalarında ısınma, solunum ve hafif germe egzersizleri yapılmalıdır.