Uzayda Yapılan Parvula Deneyi Marsın Bilinmeyenlerini Aydınlatabilir

Ege Üniversitesi, Türkiye'nin insanlı ilk uzay misyonu kapsamında uzaya giden Alper Gezeravcı'nın Tuz Gölü'nde yetişen "Schrenkiella parvula" bitkisine ilişkin uzayda gerçekleştirdiği deneyin sonuçlarını duyurdu. Yapılan açıklamada, Schrenkiella parvula bitkisinin Mars'ın kolonize edilmesine olanak sağlayacak özelliklere sahip olduğu belirtildi. Önümüzdeki on yıl içinde Mars'a insanlı uzay yolculuklarının gerçekleştirilmesi ve orada yerleşim alanlarının kurulması hedefleniyor. Bu amaç doğrultusunda, Mars'ın zorlu koşullarına uyum sağlayabilen bitkilerin tanımlanması ve geliştirilmesi konusu son derece kritik bir öneme sahip. Bu bağlamda, birçok ülke, uzayda ve Ay ile Mars gibi zorlu toprak koşullarında yetişebilecek bitkilerin araştırmasını sürdürüyor. Astronot Alper Gezeravcı'nın Uluslararası Uzay İstasyonu'nda gerçekleştirdiği 13 deneyden biri de bu amaca yönelikti. "Schrenkiella Parvula'nın Tuz Stresine Uzay Ortamında Verdiği Yanıtların Araştırılması- Extremophyte" adlı deney kapsamında, yüksek tuzlu ortamlara dirençli bitkinin, çok zayıf yer çekiminde yüksek tuzluluğa karşı sergilediği toleransın devam edip etmediği incelendi. Deney süresince bitkinin gelişimi günlük olarak araştırmacılara rapor edildi. Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Rengin Özgür Uzilday'ın yönetiminde, Doç. Dr. Barış Uzilday ve Prof. Dr. İsmail Türkan'ın araştırmacı olarak katıldığı deneyin ikinci ve üçüncü günlerinde bitkilerin çimlendiği gözlemlendi. Doç. Dr. Barış Uzilday, yapılan açıklamada, bekledikleri büyüme seviyesine ulaştıklarını, ancak bitkilerin mikro yer çekimi etkisiyle yaprak ve gövde şekillerinde farklılıklar görüldüğünü belirtti. Schrenkiella parvula bitkisinin, Tuz Gölü çevresinde yüksek tuz, ağır metaller, düşük ve yüksek sıcaklık gibi zorlu koşullara toleranslı olduğu belirtildi. Ayrıca, bitkinin insanların gelecekte gitmeyi ve tarım yapmayı planladığı Mars gibi yerlerde yaşama uyum sağlamak için gerekli özelliklere sahip olduğu vurgulandı. Aynı zamanda deney süreci şu anda devam ediyor. Uluslararası Uzay İstasyonu'nda gerçekleştirilen deneyin sonuçlarına göre, Gezeravcı bitkileri hasat etti ve metabolik süreçlerini özel bir solüsyonla tamamen durdurdu. Daha sonra bitkiler -80 derecede depolanarak dünyaya getirildi. Kısa bir süre içinde deney, Türkiye'ye ulaşacak. Burada, bitkilerin büyüme performansı incelenecek ve yeni nesil RNA dizilim yöntemi kullanılarak hangi genlerin aktive olduğu, mikro yer çekimi altında bitkinin tuz stresine nasıl yanıt verdiği araştırılacak.