Borsada tarihi düzenleme! Cezalar arttı

Yatırımcı sayısı yarım milyona yakın artan borsada önemli adımlar atıldı. Sosyal medya üzerinden yapılan manipülasyonun cezası arttı. Halka açıklık oranı düşük şirketler uyarıldı, pazar yapısı sadeleşti.

Borsa İstanbul, yılbaşından bu yana 500 bine yakın yeni yerli bireysel yatırımcının geldiği hisse senedi piyasasında derinliğin artırılması, mağduriyetlerin önlenmesi ve etkin bir piyasa işleyişinin sağlanması için tarihi kararlara imza attı. Pay piyasasının yapısı sadeleştirilerek işlem görme kriterleri yeniden belirlenirken, son dönemde sert fiyat hareketlerinin yaşandığı halka açıklık oranı düşük şirketlere de 1 Ocak 2021'e kadar süre tanındı. Manipülatif işlem yapanlara verilen para cezaları da rekor oranda yükseltildi.

SADE PAZAR YAPISI

Yeni pazar yapısında, işlem esasları açısından farklılıkların net olduğu Yıldız Pazar, Ana Pazar, Alt Pazar, Piyasa Öncesi İşlem Platformu ve Yakın İzleme Pazarı olurken, düzenleme, ilişkili tüm işlem esasları ile 1 Ekim 2020'de devreye alınacak. Hisse senedi piyasasında hali hazırda kullanılmakta olan Yıldız Pazar Grup 1-Grup 2 ve Ana Pazar Grup 1-Grup 2 şeklindeki ikişer gruplu ayrım kaldırıldı. Yıldız Pazar Grup 1 ve Yıldız Pazar Grup 2 Yıldız Pazar olarak, Ana Pazar Grup 1 Ana Pazar olarak ve Ana Pazar Grup 2 Alt Pazar olarak değiştirildi. Gelişen İşletmeler Pazarı Alt Pazar ile birleştirildi.

EŞİK DEĞER YÜKSELTİLDİ

Pazar ayrıştırmasında Borsa İstanbul şirketlerinin artan piyasa değerleri ve likiditesi gözetilerek eşik değerler daha yukarı çekildi. Sağlıklı fiyat oluşumu açısından çok önemli olduğu değerlendirilen halka açıklık oranında Borsa İstanbul artık hem Yıldız hem de Ana Pazar şirketlerinde yüzde 10 üstü seviye arayacak ve imtiyazlı paylara yönelik bir kriter eklenecek. Halka açık şirketlerde aynı haklara sahip tek grup payın ideal olduğu vurgusuna istinaden Borsa İstanbul başlangıç olarak halka açıklığı çok yüksek paylarda eşitliği teşvik eden bir değerleme kriteri daha getiriyor.

Önceden Gelişen İşletmeler Pazarı'nda tek fiyat sistemiyle işlem gören şirketler artık Alt Pazar'da sürekli müzayede şeklinde işlem görecek. Aynı zamanda likiditenin sınırlı olabildiği bu pazarda sert fiyat hareketlerine engel olacağı değerlendiren işlem esasları ve bilgilendirme uyarıları kullanılarak yatırımcılara rehberlik yapılacak.

DÜŞÜK HALKA AÇIKLIĞA SÜRE

Sağlıklı fiyat oluşumu açısından önemli bir kriter olan fiili dolaşım oranı yüzde 5'in altındaki şirketlere bu oranı yüzde 5'in üzerine çıkarmaları için 1 Ocak 2021'e kadar süre verildi. Şirketler bu tarihe halka açıklığı artırmazsa payları Piyasa Öncesi İşlem Platformu'nda işlem görmeye devam edecek. Fiili dolaşımdaki paylarının piyasa değeri 750 milyon liradan büyük ve likidite kriterinde bir seviyeyi tutturan paylar diğer tüm kriterlere bakılmaksızın Yıldız Pazar'da işlem görecek. Fiili dolaşımdaki paylarının piyasa değeri 30 milyon liradan büyük ve temettü getirisi yüzde 10'dan büyük Alt Pazar payları Ana Pazar'a yükseltilecek. Borsada işlem görecek şirketler için aranan kota alma şartlarından halka arz edilen payların asgari piyasa değeri şartı, Yıldız Pazar için 150 milyon TL'den 200 milyon TL'ye yükseltilirken, Ana Pazar için aranan şart 50 milyon TL olarak bırakıldı.

EMİR İPTALİ SADECE YILDIZ PAZAR'DA

1 Ekim'den itibaren, Açılış Seansı'nın son 5 dakikasında emir iptali ve bu seansa piyasa emri gönderme imkânı sadece Yıldız Pazar hisselerinde olacak. Ana, Alt, Yakın İzleme Pazarı (YİP) ve Piyasa Öncesi İşlem Platformu'nun ( PÖİP) açılış seanslarına piyasa emri gönderilemeyecek ve bu seansın son 5 dakikasında emir iptali olmayacak.

Tek fiyat emir toplama süresinde bilgi yayınları sadece Yıldız ve Ana Pazar hisselerinde gerçekleşecek. Alt Pazar, YİP ve PÖİP hisselerinin tek fiyat emir toplama süresinde bilgi yayın kısıtlaması yapılacak.

Fiyat marjları Yıldız Pazar için %20, Ana Pazar için %15 ve diğer pazarlar için %10 olacak. Ancak Borsa İstanbul tarafından fiyat oynaklıklarının önüne geçmek için getirilen Yıldız ve Ana Pazar hisselerindeki yüzde 10 fiyat marjı uygulaması halen yürürlükte bulunuyor.

Yeni düzenleme ile Yıldız ve Aana Pazar hisseleri, kredili işlem ve açığa satışa konu olabilecek. Alt Pazar, YİP ve PÖİP hisseleri kredili işleme ve açığa satışa konu olamayacak.

Alt Pazar, YİP ve PÖİP'de işlem gören hisseler için Brüt Takas uygulanacak. Mevcutta sadece PÖİP hisseleri için Brüt Takas uygulanıyordu.

1 Ekim'den itibaren, Yıldız, Ana ve Alt Pazar "sürekli müzayede"; YİP ve PÖİP ise günde 5 kez "tek fiyat" ile işlem görecek. Gelişen işletmeler Pazarı'nda işlem gören hisseler 1 Ekim'den itibaren Alt Pazar'a dahil olacağından bu hisseler de sürekli müzayede yöntemi ile işlem görecekler.

SOSYAL MEDYA CEZALARI DA ARTIRILDI

Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), borsa faaliyetlerine ilişkin usul ve esasları düzenlediği yönetmelikte yer alan "Disiplin cezalarının çeşitleri", "Disiplin cezalarını gerektiren fiiller" ve "cezanın belirlenmesine ve uygulanmasına dair genel hükümler" bölümlerinde değişiklik yaptı. İşlem yapma yetkisi verilenlere ve/veya temsilcilerine verilecek disiplin cezalarındaki para cezasında üst limit artırıldı. Daha önce "10 bin TL'den 50 bin TL'ye kadar para cezası", yeni değişiklikle birlikte "10 bin TL'den 5 milyon TL'ye kadar para cezası" olarak düzenlendi. Yönetmelikte disiplin cezalarını gerektiren fiillere yeni fıkralar eklendi. Bu fiiller kitle iletişim araçlarını kullanarak sermaye piyasası araçları hakkında yalan, yanlış ve yanıltıcı yorum ve tavsiyelerde bulunmak, sosyal medya aracılığıyla veya üyelik bazlı çevrimiçi kapalı gruplar üzerinden, sermaye piyasası araçlarının fiyatları, fiyat değişimleri ile arz ve taleplerine ilişkin yalan, yanlış ve yanıltıcı izlenim uyandırmak suretiyle yatırımcıları yönlendirmeye çalışanlarla işbirliği yapmak veya bu amaçla kurulan veyahut bu amaçla faaliyet yürüten üyelik bazlı çevrimiçi kapalı gruplara üye olmak olarak sıralandı. Ayrıca bu fiillerin gerçekleştirilmesi halinde verilecek para cezası tutarı da 50 bin TL'den az olamayacak.

SAĞLIKSIZ FİYAT OLUŞUMU ÖNLENECEK

Pazarların gruplandırılmasında sadeleşmeye gidildiğini belirten Tera Yatırım Ekonomisti Enver Erkan, "Hisselerde oluşabilecek sert hareketlerin önüne geçmek, yatırımcıyı korumak, sağlıklı fiyat oluşumunun sağlanması adına önemli adımlar atıldı. Fiili dolaşımı yüzde 5'in altında olan şirketlere de yıl sonuna kadar bu oranı yükseltmeleri, aksi takdirde Piyasa Öncesi İşlem Platformu'nda tek fiyat yöntemiyle, brüt takas ve açığa satış yasağı ile işlem görecekleri uyarısı yapıldı. Bu şirketler fiili dolaşım oranlarını artırmak için ortak satışı veya yeni pay ihracı yapabilir. Borsa İstanbul'un attığı adım likiditesi düşük hisse senetleri için pozitif" değerlendirmesinde bulundu.