Tarla ile market arasındaki fiyat farkı 4 kata çıktı

Türkiye'nin üretimi ve tüketimini artırmak için yeni yol haritaları hazırladığı baklagilde, üretici ile market arasında açılan fiyat farkı dikkat çekmeye devam ediyor. Aralıkta üreticide 2.90 liraya satılan nohut market rafında 11.90'a; 3.30 lira olan kırmızı mercimek 11.90'a; 3 lira olan yeşil mercimek 13.50 liraya; 6 lira olan kuru fasulye 18 liraya çıkıyor. Tarladan markete fiyat farkı 4 kat oluyor. Bu fiyat uçurumunun temelinde markalı bakliyat firmaları ile zincir marketlerdeki raf fiyatı gibi maliyetler olduğuna dikkat çekiliyor. Aynı zamanda kırmızı mercimek, kuru fasulye ve yeşil mercimekte sararma dönemine denk gelen yağışların ürün kalitesini de olumsuz etkilediği belirtiliyor. Tarım Yazarı Ali Ekber Yıldırım ise tüm bu gelişmelerin yanı sıra, bakliyatın kış mevsiminde daha çok tüketildiğini bilen firma ve son satış noktalarının bunu göz önünde bulundurarak bu dönemlerde fiyatı artırdığına dikkat çekiyor.

'Kâr hırsı'

Yıldırım, üretim temelli bir sorun olmadığını belirtirken, "Buna aşırı kar hırsı diyebiliriz. Üreticiden düşük fiyatlara alınan ürünlerin raflardaki fiyatlarında sorun var. Problem üretim tarafından olunca ithalat çözümüne gidiliyor. Burada önemli olan son satış noktalarındaki sorunları çözmek. Bu temel problemi aşamazsak paketlemesi bile yüksek maliyeti olmayan bu gibi ürünlerin kış döneminde daha çok tüketildiğini bilen markalar, bunu da göz önünde bulundurup fiyatı artırır. Bakanlığın bakliyatla ilgili yol haritası, bu ürünler üzerine gözleri çevirip gerekli düzenlemeleri getirebilir" dedi.

'Arada fark yok'

2018 yılı itibariyle 8.8 milyon dekar alanda 1.224 milyon ton bakliyat üretimi gerçekleştirildi. Nohut, fasulye ve mercimek toplam baklagil üretiminin yüzde 98.3'ünü oluştururken, nohut 630 bin ton, kırmızı mercimek 310 bin ton, kuru fasulye 220 bin ton üretildi.
Ulusal Baklagil Konseyi Başkanı Abdullah Özdemir ise ucuz market zincirlerinde fiyatların normal seyrinde olduğunu belirtirken bakliyatta markalı firmalar ve market zincirlerinin yüksek fiyatlarının 'normal olmadığını' söyledi. Özdemir, "Mesela ucuz zincir marketlerde, en çok speküle edilen kırmızı mercimek 5.25 liradan, üründeki eksiklikten dolayı fasulyede fiyatlar yüksek gibi görünse de 9.50 liradan, bulgur 3.95 liradan, yeşil mercimek 5.95 liradan, nohut 6.75 liradan satılıyor. Onların pakete koydukları mal ile diğerleri arasında fark yok. Bir emtia olarak bu normal değil. Şimdi o markalı firmalara sorsak, diyecek ki 'ben yerli mercimek koyuyorum'. Bu halde fark 2 lira olmalı. Ucuz marketlerle aradaki iki kat da hiç normal değil" diye konuştu.
Yol haritası hazırlandı

Dünyanın önemli baklagil üreticilerinden olan Türkiye'de Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından verilen destekler de artırılıyor. Özellikle mercimek konusunda 'pozitif ayrımcılık' uygulamaları yapılacak.

Bakanlık, 'Baklagil Sektör Politika Belgesi'ni hazırladı. Buna göre, Türkiye'nin baklagil üretimi kendine yeterlilik açısından azalış eğiliminde, yeterlilik düzeyi nohutta yüzde 87.5, kırmızı mercimekte yüzde 89.6, yeşil mercimekte yüzde 56.5 ve kuru fasulyede yüzde 82.7... Üretimin başlıca düşüş nedeni yüksek girdi maliyetleri ile ayçiçeği, mısır, aspir gibi alternatif ürünlerde daha yüksek destekleme modelleri nedeniyle üretimin bu ürünlere kayması gösteriliyor. Fiyatın artışında ise artan ithalat nedeniyle yurtdışı piyasalardaki fiyat yükselişlerine karşı iç piyasanın da duyarlı hale gelmesi gösteriliyor. Bu belge, sorunların çözümüne ilişkin de önemli bir yol haritası olarak görülüyor.

Toptan satış

Abdullah Özdemir, toptan fiyatlara dair ise şu bilgileri verdi: "İstanbul Rami gibi, Ankara'daki toptancı halleri gibi bölgelere satılan çuvallı fiyatlarda mercimekte kilo fiyatı 4.60 lira, yerli mercimek 6.60 lira, nohut 4.30, bulgur 2.95'e satılıyor. 40 kuruş da lojistik ve ambalaj fiyatı eklenir."