O para nakit ödenecek

Hazine ve Maliye Bakanlığı, tüm çalışanları yakında ilgilendiren bir düzenleme yaptı ve 5 Aralık’ta yönetmelik olarak Resmi Gazetede yayımlandı. Düzenleme, 45 yaş altı çalışanların Bireysel Emeklilik Sistemine (BES) dahil olmasını sağlayan otomatik katılım sistemi ile ilgili. Hürriyet Gazetesi'nden Noyan Doğan  ‘bu düzenleme bizi ne kadar ilgilendiriyor?’  sorularına cevap verdi.

CAYMA SÜRESİ KALKTI

Otomatik BES’te çalışanlara, sisteme girdikleri tarihten itibaren iki ay içinde, sistemden ayrılma hakkı tanınıyor. Bu iki aylık süreye de cayma süresi deniyor. İki ay içinde cayma hakkını kullanmayarak, sistemde kalıp, tasarruf edenlere ikinci ayın sonunda 1000 liralık ekstra devlet katkısı ödeniyor. Şunu da belirteyim, otomatik BES’ten isteyen istediği zaman çıkabiliyor. Ancak şöyle bir fark var; ilk iki ay içinde çıkarsanız caymış oluyorsunuz, iki aydan sonrasında ayrılırsanız çıkmış oluyorsunuz. Yeni düzenlemede ise, ‘cayma süresi’ kavramı kalktı, yerine ‘başlangıç dönemi’ geldi. Yani, ilk iki aylık süreye artık cayma süresi değil, başlangıç dönemi denecek. Ödenen bin liralara da başlangıç devlet katkısı denecek. Bu birinci değişiklik.

ÇIKANA DA 1000 LİRA KATKI

Malum, geçmiş dönemde otomatik BES’ten çıkan çalışanlar, iki yıl içinde işverenleri tarafından yeniden sisteme, otomatik olarak dahil edilecek. Bu kapsamda da 2017’de sistemden çıkan tüm çalışanlar 2019’da, yeniden BES’e giriş yapacak. Mevcut durumda sisteme yeniden girişi yapılan bu çalışanlara bin liralık ekstra devlet katkısı ödenmeyecekti. Neden? Çünkü kanun gereği bin liralık ek devlet katkısı, bir kereye mahsus ödenecekti ve o da sisteme ilk girişte. 

DEVLET NAKİT ÖDEYECEK

Yeni yapılan düzenleme ile bu kural değişti; 2019’da yeniden sisteme gireceklere de iki aylık başlangıç döneminden (cayma süresi) sonra bin liralık başlangıç devlet katkısı ödenecek. Ancak burada da bir istisna var. Bu bin liralık ek devlet katkısını, 2017’de sisteme girip de iki aylık cayma süresi içinde çıkanlar alabilecek. İki aydan sonra ayrılanlar, 2019’da yeniden giriş yaptıklarında bu katkıdan yararlanamayacak.

Yeni düzenleme ile çalışanların her ay maaşlarından kesilen tutarlar için devletin yaptığı yüzde 25’lik katkıda da değişiklik yapıldı. Bilindiği gibi otomatik BES’te, devlet katkısı, her ay katılımcıların hesabına nakit olarak yatırılmıyor, devlet ödeyeceğini taahhüt ediyor. Devletin taahhüt ettiği tutar da çalışanın devlet katkısı hesabında kayıt altına alınıyor. Çalışan, sistemde kaldığı süreye göre devlet katkısını hak ediyor. Çalışan, otomatik katılımda en az 3 yıl kalması durumunda devlet katkısının yüzde 15’ini, en az 6 yıl kalması durumunda yüzde 35’ini, en az 10 yıl kalması durumunda yüzde 60’ını alabiliyor. Emeklilik, vefat ya da maluliyet halinde de devlet katkısının yüzde 100’ü hak edilmiş oluyor. Altını bir kere daha çizeyim, bunların hepsi taahhüt; yani, devlet zamanı geldiğinde ödeyeceğim diyor.

Yeni düzenlemede ise devlet sadece taahhüt etmeyecek, belli bir miktarını da çalışanın devlet katkısı hesabına nakit olarak yatıracak.

Buna göre; 3 yıl ile 6 yıl arasında çalışanın devlet katkısı hesabındaki tutarın yüzde 85’i taahhüt olacak, yüzde 15’i ise hesaba nakit olarak devlet tarafından ödenecek. 6 yıl ile 10 yıl arasında çalışanın devlet katkısı hesabındaki tutarın yüzde 65’i taahhüt olacak, yüzde 35’i hesaba nakit olarak devlet tarafından yatırılacak. 10 yıldan sonra ise yüzde 40’ı taahhüt olacak, yüzde 60’ı hesaba nakit olarak ödenecek. Emeklilik süresi gelen ya da vefat ve sakatlık nedeniyle otomatik BES’ini sonlandırmak zorunda kalanların ise devlet katkısı hesabındaki tutarın tamamı ödenecek.

Şöyle bir örnekle anlatayım: 5 yıldır otomatik BES’te olduğunuzu ve bu süre içinde de devletin sizin adınıza ödediği yüzde 25’lik katkının toplamının bin liraya ulaştığını varsayalım. Mevcut durumda bu parayı siz nakdi olarak hesabınızda görmüyorsunuz, devlet, ‘zamanı geldiğinde getirisi ile birlikte sana ödeyeceğim’ diye taahhütte bulunuyor. Şimdi ise bu bin liranın 350 lirasını devlet, hesabınıza nakit olarak yatıracak; siz de hesabınızda bu parayı nakit olarak göreceksiniz, kalanını ise yine taahhüt edecek. 

OTOMATİK BES’TE NELER DEĞİŞTİ?

İki aylık cayma süresi kalktı, yerine başlangıç dönemi geldi.

Sistemden çıkanlar, 2019’da yeniden BES’e girişleri yapıldığında 1000 liralık devlet katkısı da alabilecekler.

2017’de ilk iki aydan sonra BES’ten ayrılanlar başlangıç devlet katkısını hak edemeyecekler.

Çalışanlar adına ödenen devlet katkıları taahhüt olarak hesaplanacak ve taahhüt hesabında kayıt altına alınacak.

10 yıl tamamlanmadan yıllık gelir sigortasını sonlandıranlar için yapılan ek devlet katkısı genel bütçeye gelir kaydedilecek.