Çalışanlar sözleşmeye dikkat! Fazla mesai nasıl hesaplanır?

Çalışanların en çok merak ettiği konuların biri de fazla mesai haklarıdır. Çalışma hayatındaki hemen hemen herkes bir şekilde fazla mesai yapmıştır. Bazı çalışanlar bu çalışmanın karşılığını alıyor ama bazıları alamıyor. Peki fazla mesai nedir? Ücret nasıl hesaplanır? Bir çalışan yılda kaç saat fazla mesai yapabilir? Alınamayan haklar için nasıl bir yol izlenir? Posta'dan Bilal Emin Turan , detayları avukat Nermin Aldemir’e sordu.

HAKLI FESİH SEBEBİ

4857 sayılı İş Kanunu’na göre; haftalık çalışma saati 45 saat. 45 saati aşan süre ise fazla mesaiye giriyor. Fazla çalışma için verilecek ücret, normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde 50 fazlası oluyor. Örneğin; saatlik ücret 10 liraysa, saatlik fazla mesai ücreti 15 lira oluyor. İşveren fazla mesai yaptırmak için işçiden her yıl başında yazılı onay almalı. Aksi durumda işçiye, iş akdini feshetme hakkı doğuyor.

SÖZLEŞMEYE DİKKAT!

Yargıtay 7’nci Hukuk Dairesi, fazla mesaiye kalan bir işçinin, ücretini almasına rağmen her yıl için fazla çalışma yapmaya onay verdiğine ilişkin belge bulunmadığı için, iş akdinin feshinin haklı olduğuna ve kıdem tazminatı ödenmesi gerektiğine karar verdi. Bazı iş sözleşmelerinde fazla mesai ücreti aylık ücrete dahil ediliyor. Bu durumda 270 saate kadar yapılan fazla mesai için ücret ödenmez. Maaş ise asgari ücretten makul düzeyde yüksek olmalı.

GECE ÇALIŞANLARDA HESAP

İş Kanunu’na göre; çalışma hayatında ‘gece’ en geç saat 20.00’da başlayarak en erken saat 06.00’ya kadar geçen ve en fazla 11 saat süreyi kapsıyor. İşçilerin gece çalışması 7.5 saati geçemez. Yargıtay, haftalık çalışma süresi 45 saati aşmasa bile işçi, gece çalışmasında 7.5 saatten fazla çalışırsa bunu fazla çalışma olarak kabul ediyor.

2015’te yapılan değişikle sağlık, turizm ve özel güvenlik sektöründe çalışanların 7.5 saatin üzerinde gece çalışması yapabileceği düzenlendi. Adı geçen sektörlerde çalışan işçiler 7.5 saat üzerinde gece çalışması yapsa dahi haftalık çalışmaları 45 saati geçmiyorsa fazla çalışma yapmadığı kabul ediliyor.

DAVA İÇİN ZAMAN KAYBETMEYİN

İşçi fazla mesai ücretlerini alamadıysa işten ayrıldıktan sonra dava açabilir. Dava, hemen açılmalı. Çünkü dava tarihinden geriye doğru 5 yılın dışından kalan fazla çalışma ücretleri zaman aşımına uğramış oluyor. Dava ne kadar geç açılırsa zamanaşımına uğrayan süre o kadar çok olacak ve talep edilen miktar azalacak. Fazla mesai davası sürerken, işçinin alacağına bankalarca mevduata uygulanan en yüksek faiz işletilir. Yani ele geçecek paranın değeri korunur.

İŞÇİ İSPATLAMAK ZORUNDA

Fazla çalışma yaptığını iddia eden işçi, bu iddiasını ispat etmeli. Bu, şahitle ispatlanabileceği gibi işyerinde işçinin işe giriş-çıkış saatlerini gösterir belgeler, işyeri iç yazışmaları delil niteliğindedir. Fazla mesai şahitle ispatlanacaksa, şahidin işçi ile aynı dönemde çalışmış olması gerekiyor.