Bütçeye vatandaş denetimi geliyor
Yeni bütçeleme sistemiyle, bu yıl idare performans programları, önümüzdeki sene ise tüm bütçe, Program Bütçe’ye uygun olarak hazırlanarak uygulanacak. Program Bütçe’nin en önemli özelliği, kamu hizmetlerinin aksayan yönlerinin ortaya konulması ve vatandaşların ödediği verginin ne nerede ve nasıl kullanıldığını denetleyebilmesi olacak.
Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi, bütçenin hazırlanmasına ilişkin değişikliği de beraberinde getirmişti. Cumhurbaşkanlığı bünyesinde kurulan Strateji ve Bütçe Başkanlığı, Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanan kesin hesap kanunu teklifini inceleyerek nihai hale getirmişti.
Dinamik bir sistem
2020 bütçesi ise Strateji ve Bütçe Başkanlığı tarafından hazırlanarak TBMM’ye sunulacak. En geç 17 Ekim’e kadar TBMM Başkanlığı’na gönderilecek bütçe tasarısı daha sonra TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda görüşülecek. Kamu kurumlarının hesaplarının komisyon görüşmelerinin kasımda tamamlanmasının ardından TBMM Genel Kurulu’na gönderilecek olan bütçe, milletvekillerince oylanacak. Yeni bütçe Ocak 2020’de yürürlüğe girecek.
2020 bütçesi ile program esaslı bütçeye geçiş başlayacak. Program Bütçe, günün ihtiyaçlarına göre değişen, dinamik bir bütçeleme sistemi. Bu sistemle kamu hizmetlerinin aksayan yönlerinin ortaya konulmasının yanı sıra vatandaşların ödediği verginin ne için, nerede ve nasıl kullanıldığını denetleyebilmesi öngörülüyor. Performans göstergeleri aracılığıyla bütçede belirlenen hedeflere ulaşılıp ulaşılmadığını kamuoyunun bilgisine sunacak olan yeni sistemle kamu kaynaklarını dağıtırken topluma sunulan hizmetlerden hangilerine öncelik verildiği gösterilebilecek.
11 ÜLKE İNCELENDİ
Yeni süreçte TBMM’ye sunulan bütçelerin daha açık ve anlaşılır hale getirilmesi öngörülüyor. Bu kapsamda ilk olarak 2020 yılı idare performans programları, Program Bütçe esaslarına uygun şekilde hazırlanacak. 2021 yılı merkezi yönetim bütçesi ise bütün unsurlarıyla Program Bütçeye uygun olarak hazırlanarak uygulanacak.
Bütçedeki yeni sistem, geçmişe uzanan bir dizi çalışmaya dayanıyor. 2012-2018 arasında Maliye Bakanlığı bünyesinde başta ABD, Avustralya, Fransa, Kanada ve Kore olmak üzere 11 ülkenin bütçe yapıları incelendi.
Yeni model, 2017’de kamuoyuyla paylaşıldı. Temmuz 2018’de Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı’nın kurulmasının ardından ise Program Bazlı Bütçe Çalışma Grubu oluşturuldu. Başkanlıkça hazırlanan Taslak Program Bütçe Rehberi kamu idareleriyle paylaşıldı. Süreç içinde e-bütçe sisteminde revizyon çalışmaları tamamlanırken, bütçenin teknik altyapısı da güçlendirildi.
