Puan farkı inanılmaz ama diploma aynı

Devlet ve vakıf üniversitelerinin yanı sıra vakıfların burslu, burssuz programları arasında oluşan puan uçurumunun önüne geçmek için Yükseköğretim Kurulu’nun (YÖK) getirdiği baraj da çare olmadı. YÖK, 2015’te tıp ve hukuk fakültelerine, ardından  mühendislik, mimarlık ve öğretmenliklere başarı sırası sınırlaması getirmişti. Barajdan önce tıp fakülteleri arasındaki puan farkı 241’e, hukuk fakültelerinde 265’e kadar çıkmıştı. Barajdan sonra ise fark biraz kapansa da sorun tam olarak çözülemedi.

Öyle ki Eğitimci Alaaddin Dinçer’in yaptığı araştırma tıp, hukuk başta olmak üzere birçok programda oluşan puan farklarını ortaya koyuyor. Yerleştirmelerde üst puan dilimlerinde 1 puanda 5 bin kişi, alt puanlarda 10 bin kişi yer değiştiriyor. Puan farkının çok olması, yüksek puanlı öğrencilerle ile düşük puanlıların   aynı diplomaya sahip olması anlamına geliyor.

YÖK verileri incelendi

Dinçer, 29 büyükşehirde 2010 ve öncesinde kurulan, eşit ağırlık, sayısal ve sözel puan türlerinde öğrenci alan tıp, hukuk, iktisat, ilahiyat, inşaat, bilgisayar ve makine mühendisliği, rehberlik ve psikolojik danışmanlık (PDR), sınıf öğretmenliği ile Türk dili ve edebiyatı birinci öğretim programlarından bünyesinde en az 5, en çok 10 program bulunan 42 devlet üniversitesinde programlar arasında oluşan puan farklarını saptamak ve üniversiteler arasında yaşanan eşitsizliklerin ulaştığı boyutu ortaya çıkarmak amacıyla bir araştırma yaptı. Araştırmada Karadeniz Teknik, İstanbul, Anadolu ve Gazi üniversitelerinin bölünmesiyle oluşan yeni üniversitelerdeki bölümler, eski üniversitelerinde değerlendirildi. YÖK İstatistikleri ve YÖK Program Atlası’ndaki verilerden yararlanıldı.

En yüksek fark 298

Araştırmada yerleşen son kişinin yerleşme puanına göre en yüksek ve en düşük puanlı programların bulunduğu üniversiteler arasında oluşan puan farkları, üstteki tabloda görülüyor. Sonuçlara göre tıpta en yüksek 526,441 taban puanla öğrenci alan Hacettepe Üniversitesi ile 470,539 taban puanla öğrenci alan Harran Üniversitesi arasındaki puan farkı 50’ye, hukukta 449,551 taban puanla öğrenci alan Ankara Üniversitesi ile 387,336 taban puanla kontenjanını kapatan Dicle Üniversitesi arasında ise 67’ye ulaştı. En fazla puan farkı, bilgisayar mühendisliğinde oldu. Bu programda 538,750 taban puanlı Boğaziçi Üniversitesi ile 260,693 taban puanlı Harran Üniversitesi arasındaki puan farkı 298.

İktisatta da puan farkı yüksek çıktı. 488,215 taban puanlı Boğaziçi Üniversitesi ile 201,938 taban puanlı Ordu Üniversitesi arasındaki puan farkı 287 oldu. Makine mühendisliğinde ise 524,259 taban puanlı Boğaziçi Üniversitesi ile 260,621 taban puanlı Necmettin Erbakan Üniversitesi arasında puan farkı 286 oldu. Türk dili ve edebiyatında 457,855 taban puanlı Boğaziçi Üniversitesi ile 288,955 taban puanlı Erzurum Teknik Üniversitesi arasındaki puan farkı 169, inşaat mühendisliğinde en yüksek 475,589 taban puanlı Boğaziçi Üniversitesi ile en düşük 260,130 taban puanlı Erciyes Üniversitesi arasında ise 115 olarak gerçekleşti. İlahiyatta ise 405,132 taban puana sahip Marmara Üniversitesi ile 319,900 taban puana sahip Katip Çelebi Üniversitesi arasında puan farkı 86 çıktı. PDR’de de 423,400 taban puanlı Boğaziçi Üniversitesi ile 343,190 taban puanlı Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi arasındaki puan farkı 80 oldu. 

Mühendislik dolmadı

Dinçer, lisans programlarında kontenjan, boş kontenjan, okul birincisi, yerleşen sayıları, şehir, bölge dağılımları ve cinsiyet oranlarını da araştırdı. Sonuçlar şöyle: 

- Sayısalda incelenen 151 programa 16 bin 660’ı doğrudan kontenjan, 469’u lise birincisi kontenjanı olmak üzere toplam 17 bin 129 kontenjan ayrıldı. Kontenjanlara 16 bin 693 aday yerleşirken 436 kontenjan boş kaldı. Makine mühendisliğinde 259, inşaat mühendisliğinde 154, bilgisyar mühendisliğinde 23 boş kontenjan oluştu.

- Eşit ağırlıkta incelenen 134 programa 14 bin 594’ü doğrudan kontenjan, 416’sı okul birincisi olmak üzere 15 bin 10 kontenjan ayrıldı. Kontenjanlara 14 bin 970 aday yerleşti, iktisatta 40 kontenjan boş kaldı.

- Sözelde 74 programa 8 bin 548 kontenjan ayrıldı. 228’i okul birincilerinden oluştu. 72 programda boş kontenjan oluşmadı.

- Üç puan türünde incelenen 357 programa 1123’ü okul birincisi kontenjanı, 39 bin 574’ü doğrudan olmak üzere 40 bin 77 kontenjan ayrıldı. 476 kontenjan boş kaldı. Yerleşenlerin sayısı 39 bin 601 oldu.   

- Yerleşmeye hak kazananların yüzde 80-85’ini 2018’de liseden mezun olanlar ile 2019’da  lise son sınıfta okuyanlar oluşturdu.

- Bazı programlarda yerleşen son kişinin puanı ile okul birincisinin puanları arasındaki fark 75 puana kadar çıkmakta.

Hangi liseler daha başarılı?

Alaaddin Dinçer araştırmasında lisans programlarına yerleşen lise türlerinin dağılımını da ortaya koydu:

- Sayısal puan türünde 145 programa yerleşen okul türlerinin ilk üçünü Anadolu, fen ve temel liseler oluşturdu. Eşit ağırlıkta 134 programa giren adayların okul türleri arasında ilk üç sırayı Anadolu, temel ve sosyal bilimler liseleri aldı. Sözel puan türünde 74 programa yerleşenlerin okul türlerinde ise ilk üç sırayı Anadolu, Anadolu imam hatip, imam hatip liseleri, imam hatip lise programı ile lise ve lise programı aldı.

- Bazı üniversitelerin iktisat ve mühendislik programlarında kontenjanların boş kaldığı, yerleşen son kişilerin puanları arasındaki farkın yüksek olduğu görüldü.

- Bilgisayar mühendisliği, hukuk ve tıpta farklı illerden gelen adayların oranı yüksek çıktı. İktisat ve Türk Dili ve Edebiyatını seçenler büyük oranda kendi yaşadıkları illerdeki programları tercih etti.

- Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde yaşayanlar kendi bölgeleri dışındaki bölgelerde bulunan programları an az tercih eden adaylar oldu.