Sivri sineklerin hedefinde olmamızın sebebi

Şöyle bir senaryoyu muhtemelen yaşamışsınızdır. Sıcak bir yaz gecesi, partnerinizle ya da arkadaşınızla ya da kardeşinizle aynı odada uyuyorsunuz. Ve sabah vücudunuzun çeşitli yerlerinde rahatsız edici kaşıntılar ve kızarıklar ile uyanıyorsunuz. Sivrisinek ısırıkları… Ancak aynı odayı paylaştığınız kişide size nazaran daha az ya da hiç ısırık olmadığını görüyorsunuz. Sivrisinek bütün gece boyunca odada yalnızca sizi hedef almış. Geçtiğimiz ay yapılan bir çalışma sivrisineklerin bu seçmece tavırlarında genlerimizin etkili olabileceğini ortaya koydu.

22 Nisan’da PLOS One’da yayımlanan çalışmaya göre sivrisinekler tarafından ısırılmamızın temelinde vücut kokumuzu kontrol eden genlerimiz var.
Araştırmacılar; sivrisinekler için nasıl çekici olunduğunu görmek için tek yumurta ve çift yumurta ikiz çiftleri üzerinde testler gerçekleştirdiler.
Araştırma sonucunda tek yumurta ikizlerinde sivrisineklere çekici gelme seviyesinin birbirine daha yakın olduğu görüldü. Bu durum da; ortak genetik faktörlerin sivrisinekler için çekicilik seviyesinde bir role sahip olduğunu gösteriyor. Uzmanlar; artık bu ilgi çekici sonuçların daha geniş bir deneme grubunda ölçülmesi gerektiğini söylüyorlar.

Araştırmacılar uzun zamandır sivrisineklerin neden belirli insanları diğer insanlardan daha fazla ısırdığını anlamaya çalışıyorlardı. Geçtiğimiz ay yapılan bu yeni çalışma; sineklerin, kurbanlarının vücut kokusundan etkileniyor olabileceklerini ortaya koydu. Ve bir ayrıntı olarak; bazı akrabalık ilişkisine sahip olanların ısırılmaları daha muhtemel.
İngiltere ve Amerika’dan araştırmacılar bu fenomenin arkasında genlerin olup olmadığını bulmak istediler. Hipotezlerini test etmek için araştırmacılar; pilot bir çalışmadaki 19 çift yumurta ikizi ve 18 tek yumurta ikizinikayıt ettiler.

Bir dizi deneyle ikizlerden her birinin bir elini “Y şeklindeki rüzgar tünelinin” uçlarına soktukları ve arkadan verilen hava ile vücut kokularının taşınmasına olanak sunan bir sistem inşa edildi. Daha sonra bir sivrisinek topluluğu Y şeklindeki borunun alt kısmından gönderildi ve sineklerin ellere doğru hareketleri ya da uzak duruşları gözlemlendi.

Araştırmada, daha fazla ortak genetik materyale sahip olan tek yumurta ikizlerinde sivrisinek dağılımlarının her iki ayrıtta da düzenli olduğu görüldü. Bu demek oluyor ki; sinekler bir elden gelen kokuyu diğerine kıyasla daha fazla tercih etmediler.
Aynı şekilde, daha az ortak gene sahip olan çift yumurta ikizlerinde ise sonuçların daha değişken olduğu gözlemlendi.
Araştırmacılar yaptıkları çalışma neticesinde; sivrisineklerin tercihlerinin kalıtsal olan vücut kokusu genlerinden etkilenebileceğini ileri sürüyorlar.

Bir sonraki adım ise; bu durumdan hangi spesifik genin sorumlu olabileceğini ortaya çıkarmaktı. Bu çalışmalar ise henüz devam ediyor.
Liverpool School of Tropical Medicine’da öğretim üyesi olan Dr. David Weetman araştırma için şunları söyledi:

“Bu bulgu gerçekten çok ilginç ve özgün bir sonuç. Ancak sivrisinekler yalnızca kokudan etkilenmezler, aynı zamanda örneğin karbondioksit gibi etkenler de bu çekicilikte etkilidir. Bulguların ne derece geçerli olduğunu anlayabilmemiz için diğer faktörlerin de önemli role sahip olabileceği dış çevrede (laboratuvar dışında) yapılacak daha geniş çaplı araştırmalara da ihtiyacımız var.”
London School of Hygiene ve Tropical Medicine’dan makalenin yazarlarından Dr. James Logan ise:

“Eğer bireyler arasındaki çeşitliliğin genetik temellerini anlayabilirsek, sivrisinekleri kontrol edebilecek yöntemler ve onları püskürtebilmenin yeni yollarını geliştirebiliriz” diyor.