Bursa'nın havası yılda 38 paket sigaraya bedel

Hava kirliliğine neden olan zararlı partikül maddeler (PM2,5) akciğer ve alt solunum yolları başta olmak üzere birçok hastalığa yakalanma riskini artırıyor. İnsan sağlığını sigara kadar tehdit eden hava kirliliği dolayısıyla Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) rakamlarına göre her yıl 7 milyon kişi hayatını kaybediyor, Türkiye'de ise bu rakam 30 bin civarında. Havası en kirli ülkelerde başı Hindistan, Çin, Mısır, Pakistan çekiyor. Buradaki en önemli faktör düzensiz şehirleşme ve trafik yoğunluğu. 

Bursa'daki risk en fazlası 

İstanbul Teknik Üniversitesi Meteoroloji Mühendisliği Bölümü öğretim üyesi Dr. Hüseyin Toros, hava kirliliğinin insan sağlığı için ne kadar tehlikeli olduğunu gözler önüne sermek amacıyla sigara üzerinden bir çalışma hayata geçirdi. 2018 yılı hava kirliliği değerleriyle nüfusu en fazla olan 4 büyük ili baz alarak sigara üzerinden hesaplama yapan Dr. Toros, “İstanbul'un havasını solumak yılda 16 paket sigara içmeye eş değer. Bu rakam Ankara'da 17, İzmir'de 23, Bursa'da ise 38 olarak bulduk. Hava kirliliği oranı her şehirde aynı değil. O yüzden sigara paketi sayıları da değişiyor. Şehri planlarken meteorolojik şartlar, çarpık yapılaşma, sanayileşme ve o yıl içindeki değişkenler oranı etkiliyor" dedi.

Nüfus ve trafik yoğunluğuyla birlikte hava kirliliğinin de arttığını Dr. Hüseyin Toros, “İstanbul'da 4 milyonun üzerinde kayıtlı araç var. Bu araçlar genelde fosil yakıt kullanıyor. Doğal gaz dışında evlerimizde kullanılan diğer yakıtlar da dahil olmak üzere atmosferi kirletiyoruz ifadelerini kullandı. 

"Planlı yapı bu riski arttırmaz"

Şehirleşmenin hava kirliliğini artırdığını belirten Dr. Toros, “Fakat şehirleşme iyi planlamışsa örneğin, meteorolojik şartlar göz önünde bulundurmuşsa hava kirliliği oranı yükselmeyebilir. Ancak dünya genelinde şehirler meteorolojik şartlara göre planlanmadığı için hava kirliliği giderek artıyorö diye konuştu. 

Hava akımı olmadığı zaman kirliliğin arttığını vurgulayan Dr. Toros, “Sanayi tesislerinden çıkan duman rüzgarla birlikte şehir merkezine doğru gidiyorsa iyi bir planlama yapılmamış demektir. Evler, cadde ve sokaklar hakim rüzgar yönüne paralel olarak yapılmalıdır. Buna dikkat edilmezse şehirlerde hava akımı olmayacağı için kirlilik miktarı artar" ifadelerini kullandı. 

Her yıl İstanbul nüfusunun yarısı kadar insanın sigara nedeniyle hayatını kaybettiğini söyleyen Dr. Hüseyin Toros, hava kirliliğinden ölen insan sayısının da bir o kadar olduğunu vurguladı. 

"Beyne kadar gidiyor"

Sigara ve hava kirliliğinin önüne geçilmeyen iki önemli problem olduğunu aktaran Dr. Toros, “Havada kirliğe neden olan parçacıklara partikül madde (PM) diyoruz. Bu parçacıkların çapları 2,5 mikrometreden daha küçükse ve biz bunları soluyorsak önce akciğere sonra kalbe, damara en son da beyne kadar gidip hasara neden oluyor. İnsanların önündeki en önemli sorun PM2,5'dur. Bu değerle sigarayı eşleştirdik. PM2,5'in ortalama değeri 22 mikrogramsa günde bir adet sigaraya eşdeğer olduğu tespit edildi. Örneğin şu anda bulunduğumuz ortamda hava kirliliği 22 ?m/m³ ise bu bir adet sigaraya eşdeğerdir. Bu hesaplamadan yola çıkararak büyük şehirlerdeki insanların yıllık kaç paket sigaraya eşdeğer hava kirliliğine maruz kaldığını hesaplayabiliyoruz" diye konuştu. 

Diğer ülkelere göre Türkiye'deki şehirlerin havasının temiz olduğunu aktaran Dr. Toros, “2018 yılı hava kirliliği (PM2,5) değerlerine göre nüfusu en fazla olan 4 şehrin yıllık sigara paketi eşdeğerlerini hesapladık. İstanbul'da yaşayanlar yılda 16 paket sigaraya eşdeğer hava kirliliğine maruz kalıyor. Bu rakam Ankara'da 17, İzmir'de 23, Bursa'da 38 paket sigara olarak karşımıza çıktı. Hava kirliliği oranı her şehirde aynı değil. O yüzden sigara paketi sayıları da değişiyor. Meteorolojik şartlar, çarpık yapılaşma, sanayileşme ve o yıl içindeki değişkenler oranı etkiliyor dedi.

Evlerde doğalgaz kullanılmalı

Son yıllarda araç sayısındaki artışın hava kirliliğini tetikleyen en önemli faktör olduğunu söyleyen Dr. Hüseyin Toros, “Evlerde doğalgaza geçmeliyiz. Araç sayısını azaltmalıyız, dur kalk yapmadan yola devam etmelerini sağlayacak önlemler almak lazım. Araçlar durup kalktıkça yakıt ihtiyacı artıyor ve havaya daha fazla kirletici salıyorö ifadelerini kullandı. 

Başarı Hastanesi'nden Göğüs Cerrahisi Uzmanı Op. Dr. Fatih Hikmet Candaş ise, hava kirliliğinin insan sağlığı için büyük bir sorun olduğunu söyleyerek, birçok hastalığı tetiklediğini dile getirdi. 

Uzun süre hava kirliliğine maruz kalan kişilerde inme, felç ve kalp damar hastalıklarının görüldüğünü ifade eden Op. Dr. Candaş, “Özellikle kış aylarında hava kirliliği nedeniyle KOAH alevlenmelerine, astım ataklarına ve akciğer enfeksiyonlarına sık rastlıyoruz. 2013 yılında Dünya Sağlık Örgütü'nün (DSÖ) çalışmasına göre hava kirliliği akciğer kanserine neden oluyor. Yine uzun süre hava kirliliğine maruz kalan kişilerde inme, felç, kalp damar hastalıkları görülüyor" diye konuştu. 

Kansere sebep oluyor

“PM2,5, havada asılı kalan 2,5 mikrondan küçük olan zararlı partiküllere verilen isimdirö diyen Op. Dr. Candaş, “Bu zararlı partiküller nefes yoluyla akciğer hava keseciklerine direk gidebiliyor. Akciğerlerde ciddi enfeksiyonlara uzun dönemde de kansere neden olabiliyor. PM2,5, kan yoluyla yayılarak damar sertleşmelerine yol açıyor" ifadelerini kullandı. 

İstanbul için yılda 16 paket sigaranın önemli ve yüksek bir rakam olduğunu söyleyen Op. Dr. Candaş, “Yılda 30 paket sigara içenleri akciğer kanseri için riskli grupta sayıyoruz. Akciğer kanserinin en önemli nedeni sigara. Hava kirliliği de sigara gibi insanı zehirliyor eğer önleyebilirsek, akciğer kanserini, diğer hastalıkları da azaltmış oluruz. Yılda 30 paket sigara içmek akciğer kanserine yakalanma riskini artırıyor. Bu kişiler tarama programı içine dahil ediliyor" dedi.